Ontwikkeling therapie
De grondlegster van oefentherapie Mensendieck is Bess Mensendieck (1867-1957). Zij werkt een rationele oefenmethode uit vanuit de visie dat iedereen grotendeels zelf de contouren van zijn lichaam kan bepalen door zich op een functionele manier te bewegen. Daarbij gaat het niet om geïsoleerde spieroefeningen, maar om bewust en totaal bewegen.
Wordt de beeldhouwer van je eigen lichaam
De visie dat men zelf de vorm van zijn lichaam kan bepalen, ontwikkelt zij tijdens het beeldhouwen naar levende modellen. Als zij hier mee bezig is, ontdekt zij dat er veel verschil is tussen de lichamen van de verschillende modellen. Hoewel niet iedereen een ideaal lichaam als een Grieks god of godin kan hebben, bemerkt ze dat vele mensen niet ten volle de mogelijkheden van hun lichaam benutten.
Zij besluit te gaan werken met ‘levend materiaal’ en richt zich eerst vooral op vrouwen. Niet alleen op vrouwen uit de gegoede kringen (goede houding zonder korset), maar ook op vrouwen en kinderen die in de tijd van de opkomst van de industrialisatie zwaar en ongezond werk doen. Om aan de eisen die aan hen gesteld worden tegemoet te kunnen treden, ontwikkelt zij een oefenmethode. Zij legt daarin de nadruk op de relatie tussen een normale functionele manier van bewegen en de natuurlijke schoonheid van het lichaam. Spieren die hun natuurlijke functie vervullen en op een goede manier worden gebruikt, verkeren in een optimale conditie. Een ieder kan zijn eigen lichaam zo 'boetseren' dat het de indruk geeft van kracht en gratie.
Stap naar behandelmethode
Zij besluit ook met patiënten (mannen en vrouwen) te werken en stapt daarmee in een in die tijd opkomende traditie waarin ‘oefeningen’ worden ingezet als middel om de gezondheid te herstellen of te versterken. Zij begint polio patiënten te behandelen - een groep patiënten waarvan zij merkt dat zij veelal passief worden behandeld en waarbij juist een activerende benadering met respect voor de wil en motivatie van de patiënt veel meer tot stand brengt. De patiënt wordt in staat gesteld om zelf aan zijn lichamelijke functioneren te werken en houdt daarmee de eigen verantwoordelijkheid.
Zelf doen, zelf zien, zelf doorvoelen en zelf oordelen
Een belangrijk kenmerk van haar methode is dat een patiënt pas iets kan leren als hij snapt hoe de houding of beweging tot stand komt. Daarom staat 'begrijpen' in oefentherapie Mensendieck centraal. Een oefentherapeut legt de oefeningen wel uit, maar doet ze niet voor. Zo kan een patiënt - door te luisteren naar de informatie uit zijn spieren en gewrichten en door te kijken naar zichzelf in de spiegel - leren wat de juiste houding en beweging is. De patiënt krijgt niets opgelegd, maar houdt de eigen verantwoordelijkheid voor zijn lichaam, omdat hij alles zelf moet doen en zelf moet uitvinden wat voor hem de gunstigste houding of beweging is. Zo sluit de behandelmethode aan bij de motivatie van de patiënt, door de eigen verantwoordelijkheid intact te laten en de patiënt met respect te benaderen. De zelfwerkzaamheid wordt geactiveerd door de patiënt zelf te laten ontdekken en vast te laten stellen wat er moet gebeuren.
Toepassing in het dagelijks leven
De oefeningen zijn rechtstreeks ontleend aan de handelingen die in het dagelijks leven herhaaldelijk verricht worden. Door deze bewust uit te voeren, kunnen de bewegingen aangeleerd en verbeterd worden. Deze aangeleerde bewegingen kunnen door oefenen automatisch verlopen en in het dagelijks leven worden toegepast. Op deze manier ben je niet meer afhankelijk van een uur in de week oefenen, maar door het toepassen in het dagelijks leven oefen je dus de hele dag.
Opleiding
Rond 1928 start er in een opleiding in Amsterdam. In de jaren '40 krijgen ook de universitaire ziekenhuizen van Amsterdam en Utrecht een eigen afdeling Mensendieck. Veel prominente artsen en wetenschappers staan dan achter het Mensendieck-systeem.
Tegenwoordig is de opleiding tot oefentherapeut Mensendieck ondergebracht bij de Hogeschool van Amsterdam.
Terug naar achtergrond therapie.
